Денес, ќе се потпишам, Дејан Нашоку — затоа што вистината сака име, а лицемерието бара изговори.
Го гледам човекот. Тој/таа што наутро ја мери својата добрина со број на лајкови, а вечерта ја пере совеста со еден „ама сите така прават“. Лицето е мазно, зборовите грижливо одбрани, а совеста — отпаден материјал. Живееме меѓу луѓе што го носат моралот како привезок — убав додаток, но тежок кога ќе треба да се живее по него.
Не велам дека сите се изгубени. Секоја чест на исклучоците. Но денешниот човек не верува во вистината — туку во својата верзија од неа. Тоа е новиот бог: селфи-божество со филтер и цитат. Секој си има свој мал олтар — профилна слика со насмевка, светото тројство од „вредности“, „позитивност“ и „успех“. А позади сликата — ѓубре. Лаги, користољубие, малечка злоба што расте како плевел.
Лицемерието стана мерна единица за нормалност. Нема човек што не си го изнајмил лицето на почесна служба. Секој е моралист кога не е во искушение, и светец додека не дојде понуда во готово. Совеста одамна ја заменивме со калкулатор. Дури и каењето го пресметуваме во рати.
И да, сите зборуваат за интелект. Интелектот — таа евтина гламурозна стока со што посложен цитат. А вистинската интелигенција — тивка, разумна, непопуларна — умре на првата крстосница меѓу вистината и удобноста. Денешниот човек сака да изгледа паметен, успешен, посакуван, но не сака да биде одговорен.
Гледам родители — „совесни граѓани“. Децата им растат пред екрани полни со нечовечност, додека тие тивко скролаат покрај нив. Детето гледа, впива, учи. Порнографијата стана наставник, а простаклукот — јазик на светот. А тие велат: „Нека види, такво време дојде.“ Или па воопшто не се свесни што нивните деца гледаат на интернет.
Времето не прави ништо. Времето само сведочи. Луѓето се тие што го расипуваат — чекор по чекор, пост по пост.
Мажите денес се како реклами за машкост: многу звук, малку содржина. Сакаат да изгледаат силни, но се распаѓаат кога некој ќе им го одземе вниманието. Нивниот морал зависи од тоа кој ги гледа, а нивната чест трае колку и батеријата на телефонот. Зборуваат за принципи со глас како камен, а ќе паднат на колена пред првата ситна привилегија. Тие не се мажи, туку возрасни деца со брада како алиби. Ги нарекувам „опортунисти“, но тоа е премногу благ збор. Тие се туристи во сопствениот карактер, секојдневно на промоција на нова верзија од себеси.
Жените денес ја носат искреноста како моден додаток — само кога им прилега на комбинацијата. Се декларираат како силни, независни и свесни, но нивната сила завршува таму каде што почнува потребата за внимание. Зборуваат за самопочит, а ја мерат сопствената вредност по број на лајкови на нивните слики и статуси. Ќе ти продадат приказна за „внатрешна убавина“, а ќе го избришат секој момент што не поминува низ филтерот на совршенството. Тие не бараат љубов, туку публика. Не сакаат вистински мажи, туку огледала што ќе им ја вратат илузијата. Нивниот морал е сезонски тренд — секоја есен нов хаштаг, нова кауза, нова сенка на совест. И кога ќе кажат „јас знам што заслужувам“, во превод тоа значи: „сакам сè, без цена и без одговорност.“ Тие не се изгубени — тие се перфектно насочени кон сопствената празнина.
Сега, секој има принципи — но само како Фејсбук статус. Во реалноста, тие принципи се како старо знаме: се вади само на свечености. Честа? Митолошка приказна. Совеста? Археолошки артефакт. Достоинството? Антиквитет од кој сите се плашат, бидејќи во негово присуство — лажговците остануваат голи.
Иронијата е што токму овие „моралисти“ се најбрзите кога треба да искористат слабост. Ќе ти подадат рака — доколку имаат корист од тоа. Ќе ти дадат совет — за да можат подобро да те осудат. Потоа ќе се повлечат во својот „внатрешен мир“ — тој гроб на совеста со арома на лавандa.
Луѓето повеќе не веруваат во Бог, туку во изговор. Не бараат спас, бараат оправдување. „Јас не сум лош,“ велат, „само се снаоѓам.“ Се снаоѓаш, значи? Да, така и паразитот се снаоѓа во телото на домаќинот. Денес телото повеќе не умира, туку духот — од внатре, без трага. Потоа ја чекаме нашата официјална и формална смрт.
Затоа, кога некој ќе ми зборува за „чест“ и „принцип“, јас се смеам — не затоа што не верувам во нив, туку затоа што знам дека тие одамна се претворени во бренд. Моралните вредности денес се само нов вид козметика — се ставаат на лице, не во срце. И колку повеќе зборуваш за нив, толку помалку ги поседуваш.
Денешното општество е како циркус што заборавил дека нема публика. Сите глумат нешто — херои без дела, моралисти без морал, жртви без болка. Ги славиме празнините, ги аплаудираме лажговците, им даваме микрофон на оние што немаат што да кажат. Сите сакаат промени, но без да се променат. Сите зборуваат за вредности, но ги менуваат со попуст. Ние не сме народ, ние сме изложба на незрели луѓе, возрасни деца што си играат со идеали како со пластични играчки. И секој ден го нарекуваме тоа „живот“.
Нема потреба да ги казнуваш. Доволно е да ги оставиш сами — нивните совести се полоши од секоја казна. И токму таму, во тишината на сопствените оправдувања, ќе си го продолжат пеколот.
