Весна Митевска е директор на НУ Ансамбл за народни песни и игри „Танец“. Таа припаѓа на првата генерација образовани фолклорни играчи и дипломирала на Природно-математичкиот факултет – отсек Етнологија и антропологија, стекнувајќи се со звањето етнокореолог. Во „Танец“ е од 2006 година, најпрвин како дел од вокалниот ансамбл, а потоа и како играорка, пред да ја преземе и најодговорната улога – директорка на институцијата.
Во разговорот таа открива како изгледа да се води ансамблот кој е симбол на македонската култура и традиција, какви се предизвиците да се сочува автентичноста на народните игри во едно современо време, но и колку голема е честа и одговорноста да се биде дел од наследството што „Танец“ го гради повеќе од седум децении.
Читај бе: Вие сте прва генерација етнокореолози. Што мислевте во моментот на запишувањето? Кои беа вашите цели? Дали сметавте дека ќе стигнете до тоа што сте денес?
Весна: Како прва генерација етнокореолог, во моментот на запишување не мислев само на чекори и фигури, туку на нешто многу поголемо. Замислете ја ситуацијата: пред мене стојат луѓе кои носат со себе традиција стара стотици години. Тие движења, таа музика и тоа чувство на заедница се нешто што никогаш не било официјално документирано на научен начин. Мојата прва мисла беше: јас сум сведок на историјата што исчезнува. Чувствував огромна одговорност. Мојата главна цел беше да ја зачувам нематеријалната култура на мојот народ. Знаев дека ората и песните се повеќе од забава; тие се дел од нашиот идентитет, историја и колективна меморија. Да бидам искрена, не сметав дека ќе стигнам до ова што сум денес. Кога започнав, мојата единствена мотивација беше страста и љубовта кон традицијата. Не размислував за кариера, титула или признанија. За да се постигне сето ова што сум денес потребни се многу труд, посветеност и љубов.
Читај бе: Патувавте во многу земји со ансамблот „Танец“. Кое место ви остави најголем впечаток и каде би сакале повторно да настапувате?
Весна: Од сите земји во кои сум патувала со „Танец“, најголемо внимание ми привлече Јапонија. Тоа е земја која плени со својата култура, уметност и традиција, а во исто време е неверојатно модерна и напредна. Публиката таму беше исклучително гостопримлива и со воодушевување ја прифати нашата музика и танц. И кога повторно би требало да изберам каде пак да отидам, тоа би било Јапонија.
Читај бе: Кoja е вашата омилена кореографија или песна изведена од „Танец“, онаа што секогаш ви буди емоции?
Весна: Тоа е тешко прашање, бидејќи сите кореографии на „Танец“ се уникатни и специјални на свој начин. Меѓутоа, ако треба да изберам една, тоа би била „Невестинско оро“. Таа го доловува духот на една од најважните свадбени традиции во Македонија.
Читај бе: Малку пред да станете директорка, бевте играорка во „Танец“, но започнавте како вокален солист. Каде повеќе се пронаоѓавте – во песната или во танцот?
Весна: Како и во секој живот, и мојот пат во „Танец“ беше еволутивен и исполнет со различни предизвици и улоги. Имав огромна чест и привилегија да бидам дел и од вокалната, и од играорната гранка. Да бидам искрена, секоја од нив ми понуди уникатно искуство и различно чувство на исполнетост. Како вокален солист, улогата беше да се пренесе емоција и приказна преку гласот. Како играорка, искуството беше сосема поинакво – чин на синхронизација, на колективна енергија. Но ако треба да одберам, сепак ќе се одлучам за танцот. Причината е едноставна: да се почувствува заедништвото и колективната моќ на целиот ансамбл е нешто што особено го вреднувам. Тоа е лекција за тимска работа и за тоа како индивидуалниот талент добива многу поголемо значење кога е вложен во заедничка цел.
Читај бе: Подготвувате книга – монографија за фолклорната група од с. Петровец. Кога ќе биде промовирана и што значи за вас ова истражување?
Весна: Промоцијата на монографијата за фолклорната група од с. Петровец е планирана да се промовира многу наскоро. Да се пишува и истражува за Петровец за мене е повеќе од само професионален ангажман. Бидејќи сум родена и живеам во Петровец, оваа тема е длабоко лична и значајна. Истражувањето ми овозможи да се поврзам уште повеќе со корените на моето место, да навлезам во историјата, традициите и приказните на луѓето што живееле и живеат тука. Тоа е процес на откривање на наследството што го носам во себе и што го гледам секој ден околу мене. Пишувањето за фолклорната група е истражување на душата на нашето село. Преку нивната музика и танци, јас ја откривам виталноста и отпорноста на нашите традиции. Тоа е мој придонес кон зачувувањето на нашиот идентитет и кон покажувањето на убавината на Петровец. За мене, тоа е привилегија и одговорност – да ја споделам оваа приказна со светот и да покажам колку богатство има во нашето малечко место.
Читај бе: Што е најтешко, а што најубаво во тоа да се биде директор на „Танец“?
Весна: Како директор на Националниот ансамбл за народни игри и песни „Танец“, најголемиот предизвик е да се балансираат повеќе различни улоги и одговорности.
Најголем предизвик:
– Финансии и администрација: обезбедувањето доволно средства, управувањето со буџетот и справувањето со административните процедури може да биде многу исцрпувачко. „Танец“ е институција која бара значителни ресурси за да одржи висок стандард на настапи, костими и патувања.
– Одржување на традицијата и иновациите, управување со тим- работа со голем број уметници, кореографи и технички персонал
Најпозитивен аспект:
– Промовирање на македонската култура: најголемо задоволство е да се биде на чело на институција која е амбасадор на македонската култура низ светот. Секој настап е можност да се покаже богатството на нашиот фолклор и да се пренесе емоцијата на публиката, уметнички успех и признанија и создавање на наследство. Да се биде дел од историјата на „Танец“ и да се придонесе кон неговата иднина значи да се остави траен белег во македонската култура. Тоа е чест и одговорност која носи огромно задоволство.
Сумирано, и покрај сите предизвици, можноста да се води и да се промовира уникатната културна вредност на „Танец“ е привилегија која ги надминува сите тешкотии.
Читај бе: Ако треба на странец да му ја објасните македонската традиција и „Танец“, што би му кажале?
Весна: Прво, би му кажала дека македонската традиција е длабоко поврзана со заедништвото, музиката и движењето. Најдобар пример за тоа е „Танец“, кој не е само игра, туку живо олицетворение на нашата историја и идентитет. „Танец“ е како да гледаш во живописна книга на нашата култура: секое оро има своја приказна – дали е за љубов, за борба, за радост или за тага. Движењата се моќни, а спојувањето на рацете во орото ја симболизира силното единство на народот. Нема да го разбереш „Танец“ ако не ја почувствуваш емоцијата што ја носи. На крај, би му рекла дека кога ќе види група луѓе како се држат за раце и играат „Танец“, ќе види повеќе од танц. Ќе види поврзаност, гордост и вечна приказна што се пренесува од генерација на генерација.
Читај бе: Ако утре имате слободен ден, без работни ангажмани, на што ќе се посветите и како ќе го поминете денот?
Весна: Слободниот ден би го искористил за целосно да се релаксирам и да се оддалечам од работните обврски. Би поминал квалитетно време со моето семејство или пријатели, можеби на некој краток излет во природа. Сметам дека е многу важно да се одмориме за да можеме да бидеме попродуктивни на работното место.
Читај бе: Дали ви недостасува да сте на сцена? И ме интересира какво е чувството да се биде од другата страна додека вашите колеги играат? Дали и вие имате трема додека ги гледате или можеби некаква возбуда?
Весна: Да, секако дека ми недостасува сцената. Тоа е место каде што се чувствував најживо и најцелосно. Адреналинот, енергијата на публиката и заедничката креативност со колегите се незаменливи. Кога сум од другата страна, чувството е многу интересно и поинакво. Нема трема, туку има огромна возбуда и почит кон колегите. Гледам како тие се справуваат со предизвиците на сцената и уживам во нивната изведба. Во тие моменти се чувствувам како дел од нивниот успех и ги поддржувам со целото мое срце. Сега уживам во тимската работа зад сцената. Улогата е променета, но целта е иста – да се создаде магичен момент за публиката.
Читај бе: Ако го извадиме вашето срце додека настапувате со „Танец“, што мислите – што би ви рекло тоа вам?
Весна: „Браво! Сега конечно можам и јас да ја почувствувам таа неопислива енергија и ритам што ме прават да се радувам секој пат кога си на сцена. Досега само јас го знаев чувството.“
Читај бе: Покрај професионалната улога, вие сте сопруга и мајка. Како успевате да постигнете сè?
Весна: Прво, се трудам да ја организирам секоја минута од мојот ден. Сепак, најважно е да се посветам на приоритетите. За мене тоа е моето семејство, моите деца и мојата работа. Некогаш едното е поважно, некогаш другото. Важно е да се најде вистинската рамнотежа. Второ, не се плашам да побарам помош. Мојот сопруг и моето семејство се мојата најголема поддршка и без нив би било многу потешко. И на крај, но не помалку важно, морам да најдам време за себе. Без разлика дали тоа е 15 минути за кафе или цел час за вежбање, тоа ми помага да се рестартирам и да бидам подобра мајка, сопруга и професионалец. Со еден збор, не е секогаш лесно, но со поддршка, планирање и љубов, сè се постигнува.
Читај бе: Кога сме кај мајчинството – што мислите за себе како мајка?
Весна: Кога станува збор за мајчинството, тоа е најубавата и најтешката улога во мојот живот. Како мајка, се обидувам да бидам силна, но и нежна, да ги водам, но и да им дадам слобода да растат во свои индивидуи. Се трудам да им всадам вистински вредности, како што се искреност, почит и емпатија. Сепак, не постои совршен рецепт за воспитување и секој ден учам нешто ново. Најважно ми е да им дадам љубов, поддршка и да им покажам дека секогаш можат да сметаат на мене, без разлика на сè.
Читај бе: Дали би ги поддржале вашите синови ако сакаат да се занимаваат со етнокореологија или етномузикологија?
Весна: Да, секако дека би ги поддржал. И тоа не само со зборови, туку со целосна посветеност. Етнокореологијата и етномузикологијата не се само професии, тие се повеќе од тоа – тие се начин на живот. Тие се истражување, зачувување и пренесување на најдлабоките корени на нашата култура. Мојата реакција би била полна со гордост. Би ги охрабрил да ја истражуваат длабочината и богатството на македонскиот фолклор и да ја пронајдат својата страст во него. Ќе ги советувам да бидат љубопитни, да истражуваат, да учат од најдобрите, да разговараат со старите луѓе и да ги слушаат нивните приказни. Ќе ги поттикнам да не се плашат од предизвиците, бидејќи патот е долг, но наградата е бесценета – да се биде чувар на сопствената традиција. Ќе им кажам дека знаењето што ќе го стекнат е непроценливо и дека ќе го носат со себе во текот на целиот живот. Ќе ги советувам да работат со љубов, бидејќи само така ќе можат да ја почувствуваат вистинската вредност на нивната работа.
Читај бе: Дали има квалитетна младина која ќе ве наследи? И доколку има, што ќе им порачате?
Весна: Да, апсолутно. Имаме неверојатно талентирана и посветена младина која е вистинскиот доказ дека традицијата ќе продолжи да живее. Гледаме многу млади луѓе кои доаѓаат со голема љубов кон фолклорот, со желба да учат и да ги усовршат нашите ора и песни. Тие се нашата иднина и нашата најголема гордост. Мојата порака до нив е следна: не дозволувајте пламенот на традицијата да згасне. Чувајте ја, негувајте ја и пренесете ја на идните генерации. Вашата задача не е само да играте и да пеете, туку да бидете чувари на нашата култура и идентитет. Бидете упорни, работете на себе, истражувајте и учете од постарите. Посветеноста, дисциплината и љубовта кон она што го правите се единствениот пат до успехот. Верувајте во себе, во вашата земја и во убавината на нашата традиција. Вие сте ритамот на душата и бојата на традицијата, и вие сте тие што ќе го одржите македонскиот фолклор жив и вечен.
Читај бе: Што претставува за вас „Танец“? Како вие лично го доживувате ансамблот?
Весна: За мене, „Танец“ не е само ансамбл. Тој е жива историја, чувар на идентитетот и амбасадор на македонската култура. „Танец“ е вистинско богатство кое ја пренесува душата на народот од колено на колено. Моето лично доживување со „Танец“ е длабоко и емотивно. Секој настап е вистински спектакл кој буди силни чувства. Нивната енергија, прецизност и страст на сцената се нешто што се памети. Гледајќи ги како играат, како ги носат шарените носии и како со гордост го пренесуваат нашето културно наследство, човек не може, а да не се чувствува исполнето и гордо. За мене, „Танец“ е инспирација и потсетник дека и во модерното време, традицијата и корените се најважни. Тоа е симбол на единство и упорност, доказ дека македонскиот дух е нескротлив и вечен.
